Yetişkinlerde dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), dikkatte zorluk, hiperaktivite ve dürtüsel davranışlar gibi kalıcı sorunların bir kombinasyonunu içeren bir zihinsel sağlık bozukluğudur.
Yetişkinlerde DEHB kişiler arası ilişkilerde problemlere, düşük iş veya akademik performansa, düşük özgüvene ve diğer sorunlara yol açabilir.
DİKKAT NEDİR?
-
Dikkat kişinin çevredeki diğer ayrıntıları görmezden gelerek belirli bir şeyin üzerine odaklandığı aktif bir bilişsel bir süreçtir.
-
Dikkat belirli bir sahne ışığı veya gözümüzü diktiğimiz sabit bir nokta gibi anlık olarak yoğunlaştığımız beyin aktivitesidir.
-
Ancak dikkat ve yoğunluk olarak sınırlıdır. Her gördüğümüz veya ilgimizi çeken şeye sürekli olarak dikkatimizi veremeyiz.
-
Günümüzde artan sanal teknoloji kullanımı nedeniyle dünya genelinde dikkat süreleri giderek daha da kısalmaktadır.
-
Dikkatin iyi olması gerekli olan şeylere odaklanıp gereksiz şeyleri odak noktasından çıkarmaktır.
-
Yeterli bir dikkat yapacağımız işleri daha iyi düzene koymamızı, planlamamazı, hızlıca ve hata miktarını azaltarak halletmemezi sağlar.
ERİŞKİN DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVE BOZUKLUĞU(DEHB) NEDİR?
DEHB başlangıçta çocuklarda tanımlansa da artık günümüzde erişkinlerde de oldukça sık görülen bir problem haline gelmiştir.
Yetişkin DEHB'si olarak adlandırılsa da belirtiler erken çocukluk döneminde başlar ve yetişkinliğe kadar devam eder.
Bazı durumlarda, kişi yetişkin olana kadar DEHB tanınmaz veya teşhis edilmez.
İnternet ile bilgi kaynaklarına ulaşımın artışı ile çoğu kişi çocuklukta belirtilerinin tedavi edilmeyip, erişkinlikte dikkat eksikliği tanısının olduğunu farkedip psikiyatri merkezlerine başvurmaktadır.
Erişkinlerde Dikkat Eksikliği Neden Olur?
Dikkati bozan bir çok etmen bulunmaktadır. Her dikkat eksikliğinin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olmayacağı unutulmamalıdır.
Depresyon, kaygı, motivasyon eksikliği, uyku düzensizliği, alkol ve sigara kullanımı, dahili hastalıklar, yoğun stres gibi bir çok etmen dikkati etkiler.
İlk başta akla gelen kişinin kendisinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı olduğunu düşünse de aslında altta yatan çeşitli sorunlar olabilir.
Örneğin yoğun stres altında olan kişi basit hatalar yapabilir, ya da keyifsiz bir anında iken çevresinde olan biten ayrıntıların farkında olmayabilir.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Dikkat eksikliği tanısının klinik belirtileri 3 bileşenden oluşur :
1.Dikkati Sürdürmekte güçlük, görevi devam ettirememe, organize olamama
2.Aşırı aktivite veya huzursuzluk, sessiz aktiviteleri yaparken güçlük
3.Dürtüsel davranışlar, öz kontrolü sağlamada güçlük
Çocuklukta genellikle hiperaktivite baskın iken, erişkinlikte belirtiler yerini dikkat eksikliğine bırakır.
Erişkin dikkat eksikliği halen psikiyatride tartışmalı bir tanı olarak varlığını sürdürmektedir.
Rahatsızlığın çocukluktan başlangıç olması klinik tanı için gereklidir. Ancak günümüzde ergenlik veya 20’li yaşlardan itibaren dikkat eksikliği yaşayan öncesinde hiçbir şikayeti olmayan birçok birey bulunmaktadır.
Hastalığın teknolojik cihaz(Akıllı telefon, tablet, bilgisayar, televizyon) süresindeki kullanım artışı ile doğru orantılı olarak belirtilerinin kötüleştiği bir gerçektir.
Örneğin ekran karşısında geçirilen süre dikkati azaltmakla kalmayıp dürtüsellik ve huzursuzlukta artış da yapmaktadır.
Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı Nasıl konulur?
Erişkin dikkat eksikliği tanısı psikiyatri alanında çalışan uzmanlar tarafından geniş bir öykü ile kişi değerlendirildikten sonra konulur.
Bir takım dikkat testleri tanıda yardımcı olsa bu testlerin sadece dikkati ölçtüğü tanı koymak için yeterli olmayacağı akılda tutulmalıdır.
Örneğin ağır depresyonda veya yüksek kaygılı olan birinin dikkat testlerinden düşük puanlar alması beklenen bir sonuçtur.
Erişkin dikkat eksikliğinde tedavi edilmeyen durumlarda anksiyete ve depresyonun sık görüldüğü, bu nedenle kişinin geçmiş ve şimdiki durumunun titizlikle incelenmesi gerekmektedir.
Hızlı tanı konularak tedavi başlanan çoğu kişinin aslında dikkat eksikliği tanısının olmadığı, bu nedenle ilaçlardan fayda görmediği sık karşılaşılan bir durumdur.
Ayrıntılı değerlendirme yapılmadan veya kişinin kendisinin veya çevresinin söylemleri ile dikkat eksikliği tanısı konulmamalıdır.
Kişide bulunmayan psikiyatrik tanıların konulmasının kişiyi gereksiz yere damgalayabileceği ve gelecekte önünde öngörülemeyen problemler yaratabileceğinin farkında olunmalıdır.
