Depresyon Nedir?
Depresyon kişinin düşüncesini, hislerini, davranışlarını ve dünyaya bakış açısını olumsuz yönde etkileyen yaygın ve ciddi bir mental bozukluktur.
Günümüzde yaklaşık olarak 10 yetişkinden 3’ünde depresyon tanısının olduğu düşünülmektedir ve bu oran giderek artış göstermektedir.
Depresyon sıklıkla başka psikiyatrik rahatsızlıklar ile birlikte görülmektedir. Özellikle depresyon ile kaygı bozukluğu sık birlikte görülmektedir.
Depresyon belirtileri nelerdir?
Depresyon belirtileri rahatsızlığın şiddetine ve kişiden kişiye göre farklı bir tablo ile gelmektedir. Bu şikayetleri sırasıyla ele alırsak:
-
Üzgün hissetme, sinirlilik, boş ve çaresiz hissetme
-
Önceden zevk alınan aktivitelere artık zevk almama, istek kaybı
-
İştahta artış veya azalma
-
Uykuda azalma veya artış
-
Enerjide azalma, artmış yorgunluk,
-
Amaçsız hareketlerde artış (Yerinde sabit duramama, huzursuz olarak gezinme) veya hareketlerde ve konuşmada yavaşlama
-
Değersiz hissetme ve suçluluk duygusu
-
Unutkanlık, konsantrasyonda güçlük, basit kararları verirken zorlanma
-
Ölüm düşünceleri, intihar fikirleri, intihar girişimleri
Bu belirtilerin çoğu normal hayatta karşımıza çıkabilecek belirtilerdir. Örneğin bir yakının kaybı, ekonomik bir kayıp, bir ilişkinin sonlanması katlanılması güç olaylardır. Bu tarz olaylarda üzüntü ve acı hissetmek normal insani tepkilerdir.
Günümüzde yaygın olarak insanlar zor bir gün geçirdiklerinde bugün depresif hissediyorum diyerek kendilerini ifade edebilmektedir. Unutulmaması gereken depresyonun üzüntüden farklı olarak önemli bir klinik tanı olduğudur.
Depresyon semptomlarından belirli kriterlerinin en az iki hafta süresi ile devamı halinde ve kişide işlev kaybı olması durumunda klinisyen tarafından tanı konulur.
Kaç Çeşit Depresyon Vardır?
Depresyon çeşitleri konusunda henüz kesin bir görüş birliği olmasa da belirli alt tipler belirgin olarak tanımlanmıştır:
Majör Depresyon
Klinik olarak en sık görülen depresyon tipidir. Klasik depresyon belirtileri olan çökkün ruh hali, isteksizlik, dikkat bozuklukları, iştah ve uykuda azalma görülmektedir.
Tedavi edilmedikçe her geçirilen atak ile tekrarlama riski artmaktadır.
Atİpİk Depresyon
İsmi gereği klasik depresyondan farklı olarak uyku ve iştahta belirgin artış, kollarda ve bacaklarda belirgin ağırlık ile kendini gösterir.
Atipik depresyonda dikkat çekici bir diğer özellik reddedilmeye ve eleştirilmeye karşı aşırı duyarlı olmaktır, bu da kişinin sosyal ve mesleki işlevselliğini etkiler.
İsmi atipik olsa da oldukça yaygın görülür. Özellikle aktivite azlığının olması nedeniyle kişi gündelik hayatını ve depresif belirtileri düzeltecek aktivitileri yapmaya yetecek güç ve enerjiden yoksundur.
Atipik depresyonun erken yaşlarda başlaması, tedaviye dirençli olması nedeniyle uzun süreli işlevsellik kayıplarına neden olabilmektedir
.jpeg)
Mevsİmsel Depresyon
Diğer adıyla mevsimsel duygudurum bozukluğu kişinin mevsim dönümlerinde depresif atak geçirmesi ile karakterize bir klinik bozukluktur.
Bu rahatsızlıkta genellikle sonbahar ve kış mevsimlerinde depresif belirtiler artarken, ilkbahar ve yaz aylarında belirtiler iyileşir. Mevsimsel dalgalanmalar hastalığın temel belirtisidir. Depresyonla oluşan belirtilerin yanında uyku, iştah artışı ve enerji azlığı gibi atipik belirtiler sık görülmektedir.
Psİkotİk Özellİklİ
Depresyon
Psikotik depresyon kişinin depresyon belirtileri ile birlikte psikotik şikayetlerinin olduğu ciddi bir rahatsızlıktır.
Psikotik belirtiler genellikle hiçlik sanrıları ile başına kötü birşey geleceği yönünde mantıkdışı saplantılı düşünceler ile kendini göstermektedir.
Psikotik özellikli depresyon bipolar depresyonun ile benzerlikler göstermektedir.
Psikotik özellikli depresyon tanısı kişinin kendi araştırmalarına ve şüphelerine göre değil, deneyimli klinisyen tarafından belirlenmelidir. Ayırıcı tanısı yapıldıktan sonra, hızlı bir şekilde tedavi edilmelidir.
Karışık Anksİyetelİ Depresyon
Depresyon ve kaygı belirtileri sıklıkla birlikte görülmektedir. Kaygı bozukluğu ve depresyonu kardeş hastalık olarak benzetmek yanlış bir betimleme olmayacaktır.
Depresyona eşlik eden kaygı bozukluğu görülebileceği gibi, kaygı bozukluğuna eşlik eden depresyon da görülebilir. Bazen depresyon ve kaygı belirtilerinin her ikisinin de bulunduğu ancak her iki bozukluğunda net olarak baskın olmadığı durumlarda için bu tanı oluşturulmuştur.
Depresyon ve kaygının eş zamanlı olarak sık görülmesi ve tanının kesin olarak konulamadığı durumlar bulunsa da, asıl amaç hastanın hem kaygısının hem de depresif belirtilerinin iyileştirilmesi ve tedavinin bu yönde planlanması olmalıdır.
Kronİk Tekrarlayan depresyon
Kalıcı depresif bozukluk (Distimi), depresyonun sürekli ve devam eden bir formudur. Belirtiler depresyondaki kadar ağır olmamakla birlikte, benzer şikayetleri içermektedir. Kalıcı depresyonda belirtiler genellikle yıllarca sürmektedir.
Depresif belirtilerin yoğunluğu bazen ağırlaşıp, bazen hafifler. Ancak belirtiler genellikle 2 aydan fazla sürelerde ortadan kaybolmaz. Ara dönemlerde kişi majör depresyon atakları geçirebilir.
•Depresyonun belirtilerinin kendiliğinden herhangi tedavi almadan düzelmesi bir olasılıktır, ancak bu durum depresyonun tipi ve şiddetine göre değişmektedir. Hafif şiddette olan depresyon yaşam tarzı değişiklikleri ve terapi ile düzelebilmektedir.
• Orta ve ağır düzeyde olan veya farklı depresyon tiplerinde tedavi almadan geçirilen süre, hastalığın iyileşmese sürecini ve tedavi yanıtını azaltabilir.
•Yaşam kalitesinin etkilendiği durumlarda ruh sağlığı uzmanı ile birlikte tedavi planlanmalıdır.
•Unutulmaması gereken, depresyon bazen kendi kendine düzelebilen bir durum olsa da iyileşme süreci 6-12 ay sürebilmektedir. Tedavisiz geçirilen bu süre hem kişinin hayatından bir kayıp hem de ilerleyen dönemlerde depresyonun artan tekrarlama riskini göze almaktır.
DEPRESYONDA TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?
Hafif düzeyde depresyonda kişi basit yaşam tarzı değişiklikleri ve psikiyatrik görüşmeler ile iyileşebilmektedir.
Orta ve ağır şiddette depresyonda ise psikiyatrik ilaç tedavisi ve terapiler önerilmektedir.
Depresyon tedavisinde genellikle psikoterapi ve psikiyatrik ilaç tedavisinin birlikte kullanımı en hızlı ve kalıcı sonucu vermektedir.
DEPRESYON TEDAVİSİ
Depresyona yönelik çok sayıda etkinliği gösterilmiş terapi bulunmaktadır. Depresyonun kişiden kişiye göre değişen özellikleri nedeniyle hangi terapinin seçileceği klinisyenin tıbbi deneyimi, yetkinliği ve kanaatine bağlıdır.
Antidepresanların 1950’lerde ortaya çıkışı ile hastalığın sadece ilaç tedavisi ile düzeleceği inancı, maalesef gerçeğe dönüşmemiştir. Bu nedenle psikoterapinin önemi birkez daha anlaşılmıştır.
Psikoterapinin en az psikiyatrik ilaç tedavisi kadar etkili ve önemli olduğu, uygun psikoterapötik müdahaleler ile hastanın altta yatan sorununun çözülmesi iyileşmeyi daha hızlı ve kalıcı hale getirir. Psikoterapi hasta ve terapistin uyumlu olduğu ve birlikte yol aldığı bir süreçtir. Psikoterapide amaç hastanın sorununu kendisinin çözebilecek gücü kazanması ve çözüm yolu bulmasıdır.
Uygun psikoterapi yöntemleri ile kişi gelecekteki olası stres kaynakları ile baş etme gücünü artırıp, gelecekteki olası depresif ataklara karşı dirençli hale gelecektir.
Psikoterapiler:
Psikiyatrik ilaç tedavisi:
Depresyon tedavisinde genellikle ilk sırada antidepresanlar kullanılmaktadır. İlk kullanılan ilaç ile yanıt görülmemesi sık görülen bir durumdur.
Böyle durumlarda tedavi süreci bırakılmamalıdır, tekrar psikiyatriste başvurulmalıdır. Tedavi yanıtı ve ilaçtan fayda görülmesi kişiden kişiye değişmektedir.
Antidepresanların çeşitli sınıfları bulunmaktadır. Tedavi seçimi ve yakından takibi hekim ve hasta iş birliği ile gitmelidir. Gerekli durumlarda hekim tedaviye farklı sınıflardan psikiyatrik ilaçlar ekleyebilir.
Psikiyatrik ilaç seçimi, takibi ve yan etkilerin gözlenmesi deneyim gerektiren ve titizlikle ele alınması gereken bir süreçtir.
Unutulmaması gereken önemli nokta psikiyatrik ilaç tedavisinin mutlaka uygun terapi ile desteklenmesidir.
Depresyonda kullanılan diğer tedaviler:
Ağır ve tedaviye dirençli durumlarda Elektro konvülsif terapi(halk arasında beyine şok 😊), Transkranial magnetik stimülasyon ve vagal sinir uyarımı yöntemleri kullanılabilir.